Parafia św. Andrzeja Apostoła jest czwartą najstarszą parafią w Warszawie. Erygowana w roku 1774 swą pierwszą siedzibę miała w kościele św. Andrzeja Apostoła przy pl. Teatralnym, a następnie w kościele oo. Reformatów przy ul. Senatorskiej. W związku z bujnym rozwojem terenów miasta na zachód od pl. Bankowego postanowiono o ufundowaniu nowej świątyni na terenie ówczesnego pl. Pod Lwem, położonego między ulicami Chłodną i Elektoralną.
Rok Fundacyjny
1738
Liczba Proboszczy
20
Początkowo kościół zgodnie z wolą fundatorki Klementyny z Sanguszków Małachowskiej miał służyć przedmieściom Warszawy i parafii wolskiej pozbawionej w wyniku represji po powstaniu listopadowym kościoła parafialnego św. Wawrzyńca. Ostatecznie jednak Rząd Królestwa Polskiego postanowił oddać kościół pod zarząd administracyjny czwartej warszawskiej parafii św. Andrzeja Apostoła (1774), w której granicach administracyjnych się znalazł.
Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego odbyła się 18 sierpnia 1841 roku. W końcowych latach budowy okazało się, że pierwotne fundusze są niewystarczające do sfinalizowania przedsięwzięcia, dlatego też na prośbę namiestnika Królestwa Polskiego Iwana Paskiewicza car Mikołaj I przekazał brakującą sumę 117 738 złotych polskich. Kościół został oddany do odbioru technicznego 30 września 1849 r., natomiast właściwa konsekracja świątyni odbyła się w święto patrona kościoła św. Karola Boromeusza.
Uroczystości związane z konsekracją kościoła rozpoczęły się w jej wigilię 3 listopada 1849 r., kiedy to w uroczystej procesji z licznym udziałem bractw religijnych, duchownych, urzędników i mieszkańców Warszawy, przeniesiono relikwie św. Karola Boromeusza z kościoła reformatów św. Antoniego z Padwy przy ul. Senatorskiej, gdzie tymczasowo mieściła się parafia, do nowej świątyni przy ul. Chłodnej.
Kościół został konsekrowany 4 listopada 1849 r. przez bp kujawsko-kaliskiego Tadeusza Łubieńskiego krewnego fundatorki, a współkonsekratorami byli bp administrator warszawski Antoni Melchior Fijałkowski i bp kujawsko-kaliski Walenty Maciej Tomaszewski. Na wydarzeniu obecny był namiestnik Królestwa Polskiego Iwan Paskiewicz, a muzycznie uświetnił je chór Teatru Wielkiego pod dyrekcją Wojciecha Słoczyńskiego, który wykonał specjalnie skomponowaną na to wydarzenie Mszę a-moll (op. 81) Józefa Elsnera (1769-1854).
W XIX w. kościół zapisał się w pamięci podróżnych wyjeżdżających ze stolicy i przybywających do niej z zachodu. W swej historii przechodził kilka restauracji w latach: 1854, 1869, 1873, 1880, 1887, 1894, i 1899.
XIX-wieczna prasa jak „Gazeta Warszawska” w następujący sposób oceniała nową świątynię: świątynia przemawia nowym językiem, najbardziej uderza, że w niej wszystko inaczej jak gdzie indziej. Z rutyną zrywa, nie daje się krępować więzami i wymaganiami starego smaku. Odpycha naśladowanie, przybiera sobie charakter własny, wydatny nie natłoczeniem niesymetrycznem szczegółów i ozdób zbytecznych, ale prostotą form i wymiarów harmonią godność swą i świetność wyraża (GW 294/1849, s.1.) .
Z kolei w „Kurierze Warszawskim” pisano: gdy przestąpiemy główny próg Świątyni, zdumiewać się będziemy nad wewnętrzną formą, gustem oraz bogactwem ozdób i pięknościami onej (…) nie podobna jest nie doznać efektu za pierwszem zaraz zatoczeniem oka przy wejściu do wnętrza (…) smak i czystość wieku XIX, i na koniec skromność spojona tak ścisłemi ogniwami z przepychem, dodają Jej wiele niewypowiedzianego uroku, rozlanego do koła. (KW 291/1849, s. 2.)
Kościół św. Karola Boromeusza został zbudowany w latach 1841-1849 w stylu neorenesansowym według projektu włoskiego architekta Henryka Marconiego (1792-1863), który był jednym z najwybitniejszych architektów na ziemiach polskich w I poł. XIX wieku. Warszawa zawdzięczała mu wiele wspaniałych, reprezentatywnych budowli, pałaców, gmachów, użyteczności publicznej, prywatnych wilii, kościołów, a nawet nowoczesny wodociąg. W XIX-wiecznej Warszawie mówiono: „gdzie nie spojrzysz Markoni” .
Świątynia została ufundowana przez Klementynę z Książąt Lubartowiczów Sanguszków hrabinę Małachowską (1796-1842), która przeznaczyła na ten cel 200 tys. ówczesnych złotych polskich i Rząd Królestwa Polskiego, który przekazał teren pod budowę kościoła tj. plac pod Lwem oraz kwotę 150 tys. złotych polskich. Wartym zaznaczenia jest, że w budowę świątyni chętnie włączyła się społeczność warszawska, która zachęcana poprzez „Kurier Warszawski” uczestniczyła w procesie budowy świadcząc darmową pracę, ofiarowując materiały budowlane oraz inne dary, naturalnie uzależnione od zamożności i zdolności poszczególnych osób m.in. zaangażowane były znakomite rody takie jak: hrabiowie Potoccy, Zamoyscy czy Braniccy.
Chłodna 9
00-891 Warszawa
parafiachlodna@gmail.com
22 620 37 47
6:30
8:00
9:00
18:00
7:00
8:30
10:00
11:30 (Rodzinna)
13:00
18:00
Dni tygodnia: 30 min. przed Mszą Św.
Sobota: 16:00-18:00 w dolnym kościele
Niedziela: 8:00-13:00 w dolnym kościele
7:00
8:30
10:00
11:30 (Rodzinna)
13:00
18:00
6:30
8:00
9:00
18:00
Dni tygodnia: 30 min. przed Mszą Św.
Sobota: 16:00-18:00 w dolnym kosściele
Niedziela: 8:00-13:00 w dolnym kościele
Chłodna 9
00-891 Warszawa
parafiachlodna@gmail.com
22 620 37 47